Naast de brief lag een zilveren armband, haar enige sieraad, een geschenk van haar overleden echtgenoot.
Toen Clarissa zag wat hij had gevonden, stroomden de tranen over haar gezicht.
« Ramón… Ik wist het niet. Ik besefte niet hoeveel ze van ons hield. »
Hij hield haar stevig vast. « We kunnen niet ongedaan maken wat we hebben gedaan, maar we kunnen het wel goedmaken. »
Met Teresa’s spaargeld bouwden ze een klein gemeenschapscentrum naast het oude huis en noemden het ‘Teresa’s Huis’. Het werd een bibliotheek en leerplek voor arme kinderen – een plek waar gelach plaatsmaakte voor eenzaamheid.
Elke avond bezocht Ramón de tuin, luisterend naar de wind die door de bougainvillea ruiste die zijn moeder had geplant. Soms zwoer hij dat hij haar nog steeds hoorde fluisteren: « Jongen, heb je al gegeten? »
Vanaf die dag bracht hij elke Moederdag bloemen naar het altaar bij Teresa thuis.
Twintig jaar later is Teresa’s Home uitgegroeid tot de ziel van Batangas: een plek waar kinderen leren en ouderen hun verhalen delen.
Ramóns zoon, Miguel Villanueva, inmiddels vijfentwintig en architect, kende elke centimeter van het terrein. Toch verbaasde één ding hem: een kleine loods achter het huis, altijd op slot. Als hij ernaar vroeg, zei zijn vader alleen: « Alleen de oude spullen van je oma. »
Op een stormachtige nacht brak een gevallen boomtak het hangslot. De volgende ochtend kwam Miguel binnen.
Trillend opende hij het. Er zat een envelop in, verzegeld met een kerk, een notitieboekje en een klein zilveren kruisje. De brief luidde:
Aan mijn kleinzoon, die ik nooit heb ontmoet:
ik hoop dat je leven vol vreugde is.
Ik heb een geheim bewaard om je vader, Ramón, te beschermen.
Jaren geleden, toen ik ziek en wanhopig was, bood een vrouw genaamd Doña Isabel Alonzo – Clarissa’s moeder – aan om Ramóns opleiding te bekostigen. Haar voorwaarde was dat hij met haar dochter zou trouwen, ook al was er geen liefde.
Ik wilde weigeren, maar toen ze dreigde haar hulp in te trekken, gaf ik toe.
Als je ooit verdriet in de ogen van je vader ziet, weet dan dat het komt omdat hij niet zijn eigen pad heeft gekozen.
Veroordeel hem niet. Heb hem lief, zoals ik deed.
Ware liefde is niet altijd vrijheid – het is vaak opoffering.
—Je grootmoeder, Teresa
